W dniu 5 października 2024 roku weszła w życie ustawa z dnia 1 października 2024 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi oraz niektórych innych ustaw.

Zgodnie z art. 39c  ust. 1 wskazanej powyżej ustawy Sąd, w okresie określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 1 ust. 2 może zawiesić z urzędu postępowanie cywilne albo postępowanie sądowoadministracyjne, jeżeli strona lub inny uczestnik tego postępowania zostali dotknięci skutkami powodzi, wskutek czego ich uczestnictwo w postępowaniu byłoby niemożliwe lub znacznie utrudnione; zawiesić na uzasadniony wniosek dłużnika natychmiastową wykonalność tytułu wykonawczego lub wstrzymać jego wykonanie, jeżeli dłużnik został dotknięty skutkami powodzi, wskutek czego prowadzenie egzekucji stałoby w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego.

Stosownie do brzmienia ust. 2 wskazanego przepisu zawieszenia, o którym mowa w ust. 1, dokonuje się na okres nie dłuższy niż określony w rozporządzeniu wydanym przez Radę Ministrów na podstawie art. 1 ust. 2 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi.

Wskazać należy w pierwszej kolejności, że projektowany art. 39c umożliwia sądowi, lecz nie obliguje, zawieszenie z urzędu, bez wniosku strony, postępowania sądowego w każdej sprawie, a zatem zarówno w każdej sprawie o zapłatę, niezależnie od tego, jakiego zobowiązania dotyczy, jak i innych w tym w postępowania nieprocesowych jak np. postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku. Zawieszenie będzie dopuszczalne w sytuacjach, w których brak możliwości uczestnictwa w postępowaniu osoby, którą dotknęły skutki powodzi pociąga za sobą realne ryzyko braku lub ograniczenie możliwości obrony jej praw lub z innej ważnej przyczyny. Sąd każdorazowo zatem będzie uprawniony do dokonania oceny czy Strona została dotknięta skutkami powodzi oraz czy wskutek powyższego doszło do sytuacji, w której ma to wpływ na możliwość obrony przez nią swoich praw w postępowaniu.  Przesłanki mają charakter ocenny, istnieje zatem obawa, że stosowanie ich w praktyce może wywoływać znaczne rozbieżności. Pojawia się również pytanie, czy dokonując oceny sądy będą wzywały stronę lub uczestnika do przedłożenia dowodów potwierdzających, że zostali oni dotknięci skutkami powodzi i jakimi, czy też będą przyjmowały, że wystarczający jest fakt, że miejsce zamieszkania dłużnika znajduje się na obszarze gminy poszkodowanej, zgodnie z rozporządzeniem wydanym na podstawie art. 1 ust. 2 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi.

Wskazać też trzeba, że przepis nie określa wprost długości okresu, na jaki może zostać zawieszone postępowanie sądowe, wskazując jedynie, że nie może on być dłuższy niż określony w Rozporządzeniu wydanym przez Radę Ministrów na podstawie art. 1 ust. 2 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi. W praktyce zatem w każdej sprawie to sąd będzie uprawniony do określenia długości okresu, na jaki zostanie zawieszone postępowanie cywilne lub sądowoadministracyjne. Wskazać w tym miejscu należy, że wydane obecnie Rozporządzenie określa różne terminy zastosowania dla poszczególnych przepisów ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi, przy czym najdłuższe z nich zakończą się wraz z upływem 15 września 2025 roku. W przypadku określenia maksymalnego okresu, na jaki mogą zostać zawieszone postępowania sądowe do dnia 15 września 2025 roku, oznaczałoby to możliwość zawieszenia postępowań sądowych nawet na okres jednego roku, co znacząco wpłynie na wydłużenie się okresu rozpoznawania spraw.

Dalej wskazać również należy, że projektowany przepis pozwala na zawieszenie natychmiastowej wykonalności tytułu wykonawczego lub wstrzymanie jego wykonania, w sytuacji kiedy dłużnik został dotknięty skutkami powodzi, wskutek czego prowadzenie egzekucji stałoby w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. Również w tym przypadku, długość okresu, na jaki może zostać zawieszona natychmiastowa wykonalność tytułu wykonawczego lub wstrzymane jego wykonanie został pozostawiony do uznania sądu. Jedyne ograniczenie stanowi tutaj termin końcowy wynikający z Rozporządzenia Rady Ministrów, wskazanego powyżej. Wskazać należy, że zawieszenie natychmiastowej wykonalności tytułu wykonawczego lub wstrzymanie jego wykonania pozwala dłużnikowi na zawieszenie postępowania egzekucyjnego. Zważyć również należy, że sąd będzie uprawniony do uwzględnienia wniosku dłużnika o zawieszenie natychmiastowej wykonalności tytułu wykonawczego lub wstrzymania jego wykonania w sytuacji, kiedy prowadzenie egzekucji stałoby w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. Również w tym zakresie przesłanka uprawniająca sąd do uwzględnienia wniosku są ocenne i mogą powodować różnice w orzecznictwie sądowym.