W dniu 18 grudnia 2022 roku weszły w życie niektóre przepisy ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania lichwie. Wśród najważniejszych wskazać należy poniższe.

Nowelizacja dodaje po art. 720 k.c. przepisy art. 720¹– 720⁵ k.c. Zgodnie z pierwszym z nich przepis art. 720 § 1 k.c. nie wyłącza prawa dającego pożyczkę pieniężną do żądania od biorącego pożyczkę odsetek oraz kosztów pozaodsetkowych z zachowaniem przepisów ustawy. Ustawa precyzuje, że przez pozaodsetkowe koszty związane z zawarciem umowy pożyczki pieniężnej należy rozumieć wynikające z tej lub innej umowy lub z innej czynności prawnej:

• marże, prowizje lub opłaty związane z przygotowaniem umowy pożyczki, udzieleniem pożyczki lub jej obsługą, albo koszty o podobnym charakterze,
• opłaty związane z odroczeniem terminu spłaty pożyczki, jej nieterminową spłatą albo koszty o podobnym charakterze,
• koszty usług dodatkowych, w szczególności koszty ubezpieczeń, koszty związane z ustanowieniem zabezpieczenia pożyczki, koszt pozyskiwania informacji dotyczących biorącego pożyczkę, w przypadku, gdy ich poniesienie jest niezbędne do zawarcia umowy

– z wyłączeniem opłat notarialnych oraz danin o charakterze publicznoprawnym, które strony zobowiązane są ponieść w związku z zawarciem umowy.

Zgodnie z art. 720² k.c. dodanym ustawą, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, w umowie pożyczki pieniężnej zawieranej z osobą fizyczną i niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby łączna wysokość kosztów pozaodsetkowych nie może przekraczać maksymalnej wysokości kosztów pozaodsetkowych określonych wzorem:

MKP = K × n/R × 20%

w którym poszczególne symbole oznaczają:

MKP – maksymalną wysokość kosztów pozaodsetkowych,

K – całkowitą kwotę pożyczki, rozumianą jako suma wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących współfinansowanych kosztów pożyczki, które pożyczkodawca wydaje pożyczkobiorcy na podstawie umowy,

n – okres spłaty wyrażony w dniach, licząc od dnia wydania przedmiotu pożyczki,

R – liczbę dni w roku.

Zgodnie z art. 720² § 2 k.c. pozaodsetkowe koszty w całym okresie spłaty pożyczki nie mogą być wyższe od 25% całkowitej kwoty pożyczki, a w przypadku gdyby wartość tą przekraczały, zgodnie z § 3 przepisu należne są maksymalne koszty pozaodsetkowe.

Zgodnie z w art. 720² § 4 k.c. wprowadzonym ustawą niedopuszczalne jest wyłączanie oraz ograniczanie w umowie przepisów o maksymalnych kosztach pozaodsetkowych, również w przypadku wyboru prawa obcego. W takiej sytuacji, gdy umowa zawiera wskazane wyżej klauzule znajdą zastosowanie przepisy ustawy.

Stosownie do brzmienia dodanego art. 720³ § 1 k.c. jeżeli w związku z zawarciem umowy pożyczki biorący pożyczkę zobowiązuje się udzielić zabezpieczenia zwrotu pożyczki, zobowiązanie to należy określić w tej umowie. W takim przypadku w umowie wskazuje się sposób zabezpieczenia oraz, stosownie do okoliczności, rzecz lub prawo majątkowe będące przedmiotem zabezpieczenia i jego wartość, albo określoną w inny sposób sumę zabezpieczenia. Czynność prawna zobowiązująca do udzielenia zabezpieczenia z naruszeniem przepisów ustawy jest nieważna.

Dodany art. 720³ § 3 k.c. określa maksymalną sumę zabezpieczenia roszczeń wynikających z umowy. Przepis nie dotyczy hipoteki oraz zastawu rejestrowego.

Zgodnie z art. 720⁴ k.c. dodanym ustawą przed zawarciem umowy, dający pożyczkę ma obowiązek poinformowania biorącego pożyczkę w sposób jednoznaczny i zrozumiały o łącznej wysokości kosztów pozaodsetkowych, wysokości odsetek oraz kwocie należnej z tytułu odsetek, jaką jest on zobowiązany zapłacić w związku z zawarciem umowy. W przypadku spłaty pożyczki przed terminem określonym w umowie poniesione koszty pozaodsetkowe ulegają obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono okres obowiązywania umowy, nawet wówczas gdy biorący pożyczkę poniósł je przed tą spłatą.

Po art. 724 k.c. ustawa dodała art. 724¹ k.c., zgodnie z którym m.in. do nieuregulowanych innymi przepisami umów, na mocy których osobie fizycznej zostaje przekazana suma pieniężna z obowiązkiem jej zwrotu, niezwiązanych bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby, stosuje się odpowiednio przepisy o pożyczce.

Zgodnie z art. 777 § 2¹ k.p.c. dodanym ustawą jeśli oświadczenie o poddaniu się egzekucji jest składane w celu zabezpieczenia roszczeń wynikających z zawarcia przez osobę fizyczną umowy pożyczki niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową prowadzoną przez tę osobę albo z zawarcia przez tę osobę innej umowy, do której przepisy o pożyczce stosuje się odpowiednio, wysokość sumy pieniężnej, do której dłużnik poddaje się egzekucji, nie może przekraczać sumy kwoty pożyczki powiększonej o wysokość odsetek maksymalnych obliczonych bezpośrednio od tej kwoty za okres, na który została udzielona pożyczka, wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie obliczonych od kwoty pożyczki za okres do 6 miesięcy oraz maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów, o których mowa w art. 720¹ k.c.

Zgodnie z § 1⁴ dodanym do art. 781 k.c. do wniosku o nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu, o którym mowa w art. 777 § 1pkt 4–6 lub § 2, w związku z udzieleniem pożyczki pieniężnej zawieranej z osobą fizyczną i niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby należy dołączyć dokument potwierdzający wydanie przedmiotu pożyczki biorącemu pożyczkę lub wskazanej przez niego osobie.

Zgodnie z dodanym w ustawie prawo bankowe art. 78b przepisów art. 720²–720⁵ Kodeksu cywilnego nie stosuje się do umowy kredytu i pożyczki pieniężnej udzielanej przez bank.