Niezmiernie ważne jest, aby strony umowy informowały się nawzajem o każdorazowej zmianie adresu wskazanego w umowie. Zaniechanie powyższego może mieć dotkliwe konsekwencje, a mianowicie każda z przesyłek poleconych adresowana na adres wskazany w Umowie korzysta z domniemania doręczenia.
Co się z tym wiąże? np. to, że od daty doręczenia pisma rozpoczną bieg terminy, które mogą odnieść dotkliwe skutki np. termin wypowiedzenia umowy, termin do zapłaty etc.
Na przykładzie umów w relacji Bank – Konsument zaznaczyć należy, że Konsument nie jest zwolniony z obowiązku elementarnej dbałości o własne interesy i współdziałania przy realizacji umowy. Odnosi się to także do obowiązku informowania banku o zmianie miejsca zamieszkania, czy adresu do korespondencji. Trafnie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 30 maja 2014 r. III CSK 204/13, że konsument nie może być zwolniony z obowiązku współdziałania przy realizowaniu umowy (art. 354 par 2 k.c.), w tym informowania o zmianie adresu, a niewypełnienie go, powinno prowadzić do dokonywania doręczeń na ostatni znany adres.
Wysłanie pisma przesyłką poleconą korzysta z domniemania doręczenia. Kolejno zgodnie z art. 17 Prawa Pocztowego:
Potwierdzenie nadania przesyłki rejestrowanej lub przekazu pocztowego wydane przez operatora wyznaczonego oraz wydruk potwierdzenia nadania przesyłki rejestrowanej lub przekazu pocztowego pobrane samodzielnie z systemu teleinformatycznego operatora wyznaczonego służącego do nadawania rejestrowanych przesyłek pocztowych lub przekazów pocztowych mają moc dokumentów urzędowych.
Dokument urzędowy, stosownie do art. 244 § 1 k.p.c., stanowi jedynie dowód tego, co w nim urzędowo zaświadczono. Wydanie takiego potwierdzenia oznacza zatem potwierdzenie zawarcia umowy o świadczenie usługi pocztowej, polegającej na przyjęciu, przemieszczeniu i doręczeniu przesyłki, jak wynika z art. 3 pkt 8 Prawa pocztowego, nadanie przesyłki oznacza polecenie doręczenia zgodnie z umową o świadczenie usługi pocztowej.
Jeżeli zatem nadawca przesyłki rejestrowanej uiścił opłatę, otrzymał potwierdzenie nadania, to należy domniemywać, że przesyłka została doręczona adresatowi. W związku z tym należy uznać, że dowód nadania przesyłki rejestrowanej stanowi domniemanie doręczenia jej adresatowi, który może je obalić, wykazując, że nie miał możliwości zapoznania się z jej treścią. Należy zwrócić uwagę, że regułą jest, iż przesyłki pocztowe, zwłaszcza rejestrowane, są doręczane.
Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 2010 r., sygn. akt II CSK 454/09, powyższe domniemanie może zostać obalone w sytuacji, gdy druga strona wykaże, iż nie miała możliwości zapoznania się z jej treścią. W cytowanym orzeczeniu podano przykłady okoliczności, których wykazanie może obalić domniemanie podjęcia próby doręczenia przesyłki. Są to m.in.: niedostatki w obsłudze pocztowej, błędne zaadresowanie przesyłki czy znana nadawcy nieobecność adresata w miejscu zamieszkania.
Ponadto obecnie nie ma wątpliwości odnośnie tego, że możliwe jest zastosowanie tzw. doręczenia zastępczego do składnia oświadczeń woli w sferze prawa materialnego. Z treści przepisu art. 61 k.c. wynika, iż mające zostać złożone innej osobie oświadczenie woli, jest złożone z chwilą, w której mogła ona zapoznać się z jego treścią. W/w przepis nie wymaga zatem, aby adresat oświadczenia zapoznał się faktycznie z jego treścią, wystarczająca jest sama możliwość dokonania w/w czynności.
I tak, wskazać należy, iż możliwość taką daje wysłanie pisma zawierającego oświadczenie woli przesyłką poleconą. W sytuacji, gdy adresat nie odbiera przesyłki z urzędu pocztowego, należy uznać, iż miał możliwość zapoznania się z jej treścią, jednak z możliwości takiej nie skorzystał (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 1996 r., I PKN 36/96, OSNAPUS 1997, nr 14, poz. 251; z dnia 13 grudnia 1996 r., I PKN 41/96, OSNAPUS 1997, nr 13, poz. 268; z dnia 23 stycznia 1998 r., I PKN 501/97, OSNAPUS 1999, nr 1. poz. 15; z dnia 20 stycznia 2004 r., II CK 358/02, Wokanda 2004, nr 9, poz. 6; z dnia 5 października 2005 r., I PK 37/05 OSNP 2006, nr 17-18, poz. 263).
Warty uwagi jest również wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie (z dnia 10.2.2014 r. sygn. akt I ACa 1481/13) w którym Sąd uznał, że w przypadku prawidłowego skierowania oświadczenia woli (wysłania oświadczenia na adres zamieszkania osoby fizycznej albo wskazaną w KRS siedzibę osoby prawnej lub ułomnej osoby prawnej), nieodebranie przesyłki obciąża adresata. W takim przypadku za chwilę złożenia oświadczenia i dzień doręczenia uznać należy pierwszy dzień, w którym próbowano adresatowi doręczyć przesyłkę.
Wobec powyższego, zaniechanie poinformowania o zmianie adresu może mieć dotkliwe skutki, ponadto do skutecznego doręczenia przesyłki nie jest konieczne jej faktyczne doręczenie adresatowi a jedynie możliwość zapoznania się z jego treścią. Awizowanie przesyłki skutkuje powstaniem domniemania możliwości zapoznania się adresata z treścią pisma, które znajdowało się w przesyłce.
Magdalena Wojtas
Radca Prawny
Koordynator zespołu spornego
Kancelaria Prawnicza Maciej Panfil i Partnerzy Sp. k.
Departament Consumer