W dniu 9 maja 2023 r. do Sejmu wpłynął rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw. Projekt dotyczy między innymi  umożliwienia przeprowadzanie posiedzeń zdalnych w postępowaniu cywilnym oraz usprawnienia procesu zarządzania systemami informatycznymi w sądach. Wśród najważniejszych zmian można wskazać poniższe.   Zgodnie z dodanym ustawą § 1¹ art. 9 kodeksu postępowania cywilnego przeglądanie akt sprawy oraz udostępnianie stronom i uczestnikom postępowania odpisów, kopii lub wyciągów z akt sprawy będzie mogło się odbywać za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe, zwanego „systemem teleinformatycznym” albo systemu teleinformatycznego, o którym mowa w art. 53da § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych zwanego „portalem informacyjnym”.   Ustawodawca dodał również po art. 131¹ kodeksu postępowania cywilnego art. 131^1a zgodnie, z którym w braku możliwości dokonania doręczenia za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, sąd doręczy adwokatowi, radcy prawnemu, rzecznikowi patentowemu, prokuratorowi, organowi emerytalnemu określonemu przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych lub Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej pisma sądowe wyłącznie poprzez umieszczenie ich treści w portalu informacyjnym w sposób umożliwiający uzyskanie przez odbiorcę dokumentu potwierdzającego doręczenie. Nie dotyczy to pism, które podlegają doręczeniu wraz z odpisami pism procesowych stron lub innymi dokumentami niepochodzącymi od sądu. W takim przypadku pismo zostanie uznane za doręczone w chwili wskazanej w dokumencie potwierdzającym doręczenie. W przypadku braku dokumentu potwierdzającego doręczenie, doręczenie będzie uznawane za skuteczne po upływie 14 dni od daty umieszczenia treści pisma w portalu informacyjnym.   Zgodnie z § 3 wskazanego przepisu przewodniczący będzie mógł zarządzić odstąpienie od doręczenia pisma za pośrednictwem portalu informacyjnego, jeżeli dokonanie doręczenia w taki sposób będzie niemożliwe ze względu na charakter pisma, w szczególności jeżeli zajdzie potrzeba wydania stronie uwierzytelnionego odpisu orzeczenia lub tytułu wykonawczego.   Zmianie ulegnie również art. 150 pkt 2 kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie, z którym w wezwaniu na posiedzenie sąd będzie miał obowiązek wskazać informację czy wezwany może wziąć udział w posiedzeniu przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających jego przeprowadzenie na odległość (posiedzenie zdalne).   Zgodnie ze znowelizowanym art. 151 § 2 kodeksu postępowania cywilnego przewodniczący będzie mógł zarządzić przeprowadzenie posiedzenia jawnego przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających jego przeprowadzenie na odległość (posiedzenie zdalne) jeżeli nie będzie stał temu na przeszkodzie charakter czynności, które mają być dokonane na posiedzeniu, a nadto przeprowadzenie posiedzenia zdalnego zagwarantuje pełną ochronę praw procesowych stron i prawidłowy tok postępowania.   Ustawa dodaje również w art. 151 kodeksu postępowania cywilnego § 3 do 9. Zgodnie z pierwszym z nich przewodniczący będzie mógł zarządzić przeprowadzenie posiedzenia zdalnego z urzędu lub na wniosek osoby, która ma uczestniczyć w posiedzeniu i wskaże adres poczty elektronicznej. Termin do złożenia wniosku będzie wynosił 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia albo wezwania na posiedzenie. Zarządzając przeprowadzenie posiedzenia zdalnego przewodniczący będzie mógł zastrzec, że określona osoba weźmie udział w posiedzeniu zdalnym poza budynkiem sądu prowadzącego postępowanie, jeżeli będzie przebywać w budynku innego sądu.   Zgodnie z § 5 wskazanego przepisu wzywając na posiedzenie zdalne, sąd będzie informował jego uczestników o możliwości stawiennictwa na sali sądu prowadzącego postępowanie lub zgłoszenia zamiaru zdalnego udziału w posiedzeniu, a także pouczy, że zamiar ten należy zgłosić najpóźniej na 3 dni robocze przed wyznaczonym terminem posiedzenia oraz że do skutecznego zgłoszenia wystarcza zachowanie formy określonej w art. 226¹ pkt 2 lit. b, przy jednoczesnym wskazaniu adresu poczty elektronicznej.   Zgodnie z dodanym § 6 przepisu osoba, która nie zgłosi skutecznie wniosku wskazanego powyżej albo nie zgłosi zamiaru zdalnego udziału w posiedzeniu, będzie miała obowiązek stawić się na posiedzeniu w budynku sądu prowadzącego postępowanie bez dodatkowego wezwania.   Zgodnie z § 8 przepisu osoba biorąca udział w posiedzeniu zdalnym przebywając poza budynkiem sądu będzie zobowiązana poinformować sąd o miejscu, w którym przebywa oraz dołożyć wszelkich starań, aby warunki w miejscu jej pobytu licowały z powagą sądu i nie stanowiły przeszkody do dokonania czynności procesowych z jej udziałem. W razie odmowy podania wskazanych informacji lub jeżeli zachowanie tej osoby budzi uzasadnione wątpliwości co do prawidłowego przebiegu czynności dokonanych zdalnie z jej udziałem, sąd może zarządzić osobiste stawiennictwo tej  osoby na sali sądowej.     Zmianie ulegnie również art. 235 § 2 kodeksu postępowania cywilnego, który otrzyma następujące brzmienie: „Jeżeli charakter dowodu się temu nie sprzeciwia, sąd orzekający może postanowić, że jego przeprowadzenie nastąpi na odległość w ramach posiedzenia zdalnego.     Zgodnie ze znowelizowanym art. 235¹ kodeksu postępowania cywilnego we wniosku dowodowym można będzie wskazać, czy strona domaga się przeprowadzenia dowodu w ramach posiedzenia zdalnego.”     Nowelizacja przewiduje możliwość sprzeciwienia się przesłuchaniu świadka poza salą sądową w ramach posiedzenia zdalnego, jednak nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia uzyskania informacji o zamiarze przeprowadzenia dowodu w taki sposób. W razie skutecznego wniesienia sprzeciwu sąd wezwie świadka do osobistego stawiennictwa na sali sądowej.     Zmianie ulegnie również art. 269 kodeksu postępowania cywilnego, w którym dodany zostanie zapis umożliwiający przewodniczącemu zwolnienie osoby pozostającej poza salą sądową z obowiązku powstania, jeżeli wykonanie tego obowiązku umniejszałoby powagę czynności lub mogło niekorzystnie wpłynąć na jakość utrwalenia obrazu i dźwięku z tej czynności.     Zgodnie z dodanym do art. 248 kodeksu postępowania cywilnego § 2 i 3 przedstawienie akt sprawy lub ich kopii biegłemu wpisanemu na listę biegłych sądowych będzie mogło nastąpić za pośrednictwem portalu informacyjnego. Nadto, Sąd zarządzi przeprowadzenie czynności z udziałem biegłego na sali sądowej na uzasadniony wniosek strony, albo jeżeli wiarygodność opinii przedstawianej w ramach posiedzenia zdalnego będzie budziła wątpliwości.   Zmiany obejmą również ustawę Prawo o ustroju sądów powszechnych, w której wprowadzone zostaną następujące zmiany. Dodany zostanie art. 52a ust. 2 zgodnie, z którym osoba uczestnicząca w posiedzeniu zdalnym będzie obowiązana podać na żądanie przewodniczącego składu sądu informacje o miejscu, w którym przebywa oraz o towarzyszących jej osobach.”   Ustawa dodaje również po art. 53d dodaje się art. 53da zgodnie, z którym o ile przepis szczególny tak stanowi, pisma sądowe będą doręczane adwokatom, radcom prawnym, rzecznikom patentowym, prokuratorowi i Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej i organowi emerytalnemu określonemu przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych drogą elektroniczną za pośrednictwem kont w systemie teleinformatycznym (portal informacyjny). Za pośrednictwem portalu informacyjnego będzie można też informować strony i ich pełnomocników o czynnościach podejmowanych w sprawie.   Z uwagi na powyższe zgodnie z art. 37d ustawy Prawo o adwokaturze adwokat wykonujący zawód będzie obowiązany posiadać konto w portalu informacyjnym. Tożsamy obowiązek przewiduje zawarty w nowelizacji przepis art. 2211 ustawy o radcach prawnych.   W zakresie przepisów przejściowych zważyć należy, że Ustawa wchodzi co do zasady w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem m.in. przepisów obejmujących zmiany w kodeksie postępowania cywilnego które wejdą w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia.