
Projekt przepisów dot. abuzywności umów
Zgodnie z informacją przekazaną przez wiceprzewodniczącego Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego, Komisja pracuje obecnie nad rozwiązaniami prawnymi mającymi chronić słabszą stronę umowy w stosunkach pomiędzy przedsiębiorcami. Projektowane zmiany mają pozwolić na ocenę pod kątem abuzywności umów zawieranych w obrocie handlowym.
Nie jest wiadome na chwilę obecną czy projektowane przepisy będą zakładały obowiązek badania przez Sąd abuzywności postanowień zawieranych w obrocie gospodarczym umów z urzędu czy wyłącznie na zarzut. Należy się jednak spodziewać, że wprowadzenie możliwości badania abuzywności umów zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami wpłynie na przedłużenie czasu rozpoznawania postępowań sądowych.
Pomimo tego, że zgodzić się należy z tym, że abuzywność dotyczy nie tylko umów konsumenckich, ale również umów zawieranych w obrocie gospodarczym, bez znajomości konkretnych rozwiązań, trudno jest jednoznacznie wskazać czy w praktyce będą stanowiły one dodatkowe zabezpieczenie dla mniejszych przedsiębiorców. Wskazać także należy, że już obecnie sądy mają możliwość oceny zapisów umów zawieranych przez przedsiębiorców pod kątem abuzywności. W odniesieniu do osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, możliwość taka wynika z art. 3855 § 1 k.c. zgodnie, z którym przepisy dotyczące konsumenta, zawarte w art. 3851-3853, stosuje się do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla niej charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
Podkreślić dalej należy, że w relacjach pomiędzy przedsiębiorcami innymi niż osoby fizyczne wykonujące działalność gospodarczą, również obecnie przedsiębiorcy nie są pozostawieni całkowicie bez ochrony. Z jednej bowiem strony podmioty zawierające umowę są ograniczone właściwością stosunku prawnego, a treść i cel zawartej między nimi umowy nie może być z nią sprzeczny, z drugiej zaś strony podmioty te związane są zasadami współżycia społecznego. Powyższe ograniczenia wynikają wprost z art. 3531 k.p.c.
Wskazać trzeba, że dokonując oceny roszczeń dochodzonych na podstawie umów zawieranych w obrocie gospodarczym sądy sięgają także do art. 5 k.c. zgodnie, z którym nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest bowiem uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Dokonując oceny dochodzonego roszczenia sądy w oparciu o powyższy przepis oceniają lojalność stron postępowania w trakcie zawarcia umowy, uwzględniając m.in. to czy dany podmiot stosunku prawnego posiada profesjonalną wiedzę i doświadczenie wynikającą z prowadzenia działalności gospodarczej określonego rodzaju lub czy takiej wiedzy i znajomości rynku nie posiada. W wyniku dokonanej oceny sądy oceniają czy doszło do zachwiania równowagi kontraktowej stron, a w przypadku jej stwierdzenia pojawiają się wyroki częściowo lub całkowicie oddalające powództwo.
W toku rozpoznawania spraw gospodarczych sądy sięgają również do art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, który zakazuje nadużywania pozycji dominującej na rynku właściwym przez jednego lub kilku przedsiębiorców oraz do art. 9 ust. 3 wskazanej ustawy, zgodnie z którym czynności prawne będące przejawem nadużywania pozycji dominującej są w całości lub w odpowiedniej części nieważne. W artykule 9 ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów ustawodawca zawarł otwarty katalog przykładów nadużycia pozycji dominującej. Zgodnie z którym nadużywanie takie polega w szczególności m.in. na bezpośrednim lub pośrednim narzucaniu nieuczciwych cen, w tym cen nadmiernie wygórowanych albo rażąco niskich, odległych terminów płatności lub innych warunków zakupu albo sprzedaży towarów. Z nadużyciem tym mamy do czynienia również w sytuacji stosowania w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji czy narzucaniu przez przedsiębiorcę uciążliwych warunków umów, przynoszących mu nieuzasadnione korzyści.
W kontekście zatem istniejących już możliwości dokonywania przez sądy oceny umów stanowiących podstawy dochodzonych roszczeń, projektowane rozwiązania dają jedynie dodatkową ochronę dla przedsiębiorców.
Masz pytanie? Napisz lub zadzwoń do Nas
Potrzebujesz wsparcia?
Skontaktuj się z nami – chętnie pomożemy i znajdziemy
najlepsze rozwiązanie dla Twojego biznesu.