Trwają prace nad obszerną nowelizacją dotyczącą zmiany procedury cywilnej. Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (numer z wykazu UD156) znajduje się obecnie na etapie opiniowania.   Wśród najważniejszych zmian w ustawie należy wskazać na poniższe. Zgodnie z projektem ustawy m.in. przesunięciu ulegnie granica wartości przedmiotu sporu, która powoduje, iż sprawa o roszczenie majątkowe rozpoznawana jest przez Sąd Okręgowy. Z obecnie obowiązującej kwoty 75 000 zł, ustawodawca planuje przesunięcie granicy do kwoty 150 000 zł.   Ustawa nakłada na sąd obowiązek rozstrzygnięcia z urzędu o obowiązku zapłaty odsetek od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu.   Nowelizacja wprowadza w art. 128¹ k.p.c. obowiązek wyraźnego wyodrębnienia wniosków dowodowych w pismach wnoszonych przez stronę zastępowaną przez adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego albo Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej. Wnioski dowodowe, zgłoszone jedynie w uzasadnieniu pisma procesowego uważane będą za nieistniejące, a sąd nie podejmuje w odniesieniu do nich żadnych czynności.   Zmianie ulegnie przepis art. 139 k.p.c. dotyczący doręczeń. Zgodnie ze znowelizowanym brzmieniem art. 139 k.p.c. zawiadomienie o złożeniu pisma będzie umieszczane nie tylko w drzwiach mieszkania ale będzie mogło być umieszczone również w drzwiach biura adresata, na portierni budynku, w którym adresat ma miejsce zamieszkania albo siedzibę lub w inny zwyczajowo przyjęty sposób umożlwiający adresatowi zapoznanie się z jego treścią. Jeżeli stronie będącej przedsiębiorcą wpisanym do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej nie będzie można doręczyć pierwszego pisma w sprawie w sposób przewidziany w artykułach poprzedzających ze względu na nieujawnienie w tej ewidencji zmiany adresu do doręczeń, pismo to będzie doręczane na adres zamieszkania strony. W razie potrzeby doręczenia stronie pisma w sposób przewidziany w art. 139¹ k.p.c., koszty doręczenia obciążają ją niezależnie od wyniku sprawy.   Ustawa przewiduje zmiany również w brzmieniu art. 139¹ k.p.c. Zgodnie z jego znowelizowanym brzmieniem § 1 przepis dotyczący zawiadomienia powoda o braku możliwości doręczenia pozwanemu pozwu, innego pisma procesowego, a zgodnie z nowelizacją również orzeczenia, wywołującego potrzebę obrony jego praw oraz zobowiązanie do doręczenia tej korespondencji przez komornika sądowego znajdzie zastosowanie wyłącznie do osób fizycznych. Ustawodawca odstąpił od konieczności zastosowania powyższego rozwiązania w sytuacji, w której aktualność wskazanego w pozwie adresu zamieszkania pozwanego nie będzie budziła wątpliwości. W § 2 przepisu dokonano zmiany polegającej na tym, że w przypadku zwrotu korespondencji do sądu w przypadku twierdzenia, iż pozwany zamieszkuje pod adresem wskazanym w pozwie, powód zobowiązany będzie złożyć dowód na piśmie na potwierdzenie powyższego. Dodano również zapis, zgodnie, z którym w przypadku wykazania przez powoda dowodem na piśmie, że pozwany zamieszkuje pod adresem wskazanym w pozwie, korespondencja przesłaną w sposób przewidziany w art. 139 § 1 będzie uważana za skutecznie doręczoną. Późniejsze doręczenie pisma przez komornika pod tym samym adresem nie będzie powodowało ponownego rozpoczęcia biegu terminów, które ustawa wiąże z doręczeniem, o czym trzeba będzie pouczyć pozwanego.   W art. 156 k.p.c. zgodnie, z którym sąd mógł pouczyć stronę w trakcie postępowania o prawdopodobnym wyniku sprawy w świetle zgłoszonych do tego momentu twierdzeń i dowodów dodano § 2, w którym wymieniono przykładowe możliwe pouczenia dotyczące w szczególności wykładni przepisów prawa mogących znaleźć zastosowanie w sprawie, faktów wymagających udowodnienia w świetle zgłoszonych twierdzeń czy też faktów, które na danym etapie sprawy mogą zostać uznane za bezsporne lub dostatecznie wykazane.   Zmianie ulegnie również przepis art. 181 k.p.c. stanowiący o możliwości podjęcia przez sąd zawieszonego postępowania na wniosek którejkolwiek ze stron. Dotychczas, w przypadku niestawiennictwa stron było to możliwe dopiero po upływie trzech miesięcy od zawieszenia, obecnie ustawodawca zrezygnował z oznaczenia jakiegokolwiek terminu.   Zrezygnowano z obowiązku zawiadamiania powoda o zarządzeniu doręczenia pozwu pozwanemu.   Wprowadzono możliwość rozpoznania sprawy na posiedzeniu niejawnym również w sytuacji, gdy, zostało wyznaczone posiedzenie przygotowawcze, jednakże w jego trakcie nie udało się rozwiązać sporu, o ile tylko zajdą przesłanki do rozpoznania sprawy na posiedzeniu niejawnym.   Wprowadzono zmianę w art. 205⁵ § 2 k.p.c. umożliwiającą przeprowadzenie posiedzenia przygotowawczego również przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających jego przeprowadzenie na odległość. Wprowadzono również § 2¹ zgodnie, z którym jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, postanowienia wydane w toku posiedzenia przygotowawczego będą ogłaszane w obecności stron i nie będą one podlegały doręczeniu. Protokół posiedzenia przygotowawczego zawiera wymienienie wydanych postanowień i stwierdzenie, czy zostały ogłoszone.   Znowelizowana również została treść art. 205⁵ § 5 k.p.c. Zgodnie z jego brzmieniem umorzenie postępowania będzie możliwe w każdym przypadku niestawienia się na posiedzenie powoda, a nie tylko jak obecnie w przypadku nieusprawiedliwionego niestawiennictwa. Wprowadzono również możliwość umorzenia postępowania w przypadku niestawiennictwa pełnomocnika wezwanego na posiedzenie o ile nie stawi się również powód. Ustawodawca zdecydował o zrezygnowaniu z dotychczas obowiązującego zapisu, zgodnie, z którym powód mógł usprawiedliwić swoje niestawiennictwo w terminie tygodnia od dnia doręczenia mu postanowienia o umorzeniu postępowania, co dotychczas skutkowało uchyleniem postanowienia o umorzeniu i nadaniu sprawie dalszego biegu.   Do art. 224 k.p.c. dodano § 3, zgodnie, z którym jeżeli przyczyni się to do sprawniejszego rozpoznania sprawy, w szczególności, gdy wyznaczanie kolejnych posiedzeń będzie zbędne lub napotyka trudności, zamknięcie rozprawy będzie mogło nastąpić w drodze postanowienia sądu wydanego na posiedzeniu niejawnym. Przed wydaniem postanowienia trzeba będzie strony uprzedzić o tej możliwości i umożliwić im zabranie głosu w piśmie procesowym, w terminie nie krótszym niż 3 dni. Postanowienie będzie doręczane stronom wraz z wyrokiem.   W art. 357 k.p.c. wprowadzono § 2³, zgodnie, z którym podlegające zaskarżeniu postanowienie wydane na posiedzeniu niejawnym sąd będzie mógł doręczyć z uzasadnieniem, jeżeli pozwoli to na usprawnienie postępowania lub jeżeli postanowienie będzie dotyczyło przyznania zwrotu kosztów osobie niebędącej stroną. W takim przypadku postanowienie z uzasadnieniem będzie doręczane wszystkim stronom i osobom zainteresowanym.   W art. 394^1a k.p.c. dodano § 1¹, zgodnie, z którym Sąd, który wydał zaskarżone postanowienie w składzie jednego sędziego, przed przekazaniem zażalenia do innego składu tego sądu, będzie zobowiązany ocenić i odrzucić zażalenie spóźnione, nieopłacone lub z innych przyczyn niedopuszczalne oraz takie, którego braków strona nie usunęła w wyznaczonym w wezwaniu terminie.   Doprecyzowano przepis art. 398²² § 2 k.p.c. dotyczący terminu do wniesienia skargi na orzeczenie referendarza sądowego, wskazując, że termin do wniesienia skargi na orzeczenie referendarza sądowego w przypadku wniesienia przez stronę wniosku o doręczenie orzeczenia wraz z uzasadnieniem zaczyna bieg od tego doręczenia, wówczas gdy orzeczenie zostało uprzednio doręczone bez uzasadnienia.   W części pierwszej w księdze pierwszej w tytule VII po dziale IIa dodano dział IIb normujący postępowanie z udziałem konsumentów, zawierający przepisy od art. 458¹⁴ do art. 458¹⁶ k.p.c.. Przepisy tego działu znajdują zastosowanie w sprawach o roszczenia konsumenta przeciwko przedsiębiorcy oraz roszczenia przedsiębiorcy przeciwko konsumentowi, również wówczas gdy przedsiębiorca będący stroną postępowania zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej. W sprawach rozpoznawanych według przepisów tego działu, przepisy o innych postępowaniach odrębnych znajdą zastosowanie w zakresie, w jakim nie będą sprzeczne z przepisami tego działu.   Zgodnie z przepisami tego działu konsument, w innych sprawach niż te, w których właściwość sądu jest wyłączna, może wytoczyć powództwo również przez sąd właściwy dla miejsca swojego zamieszkania.   Na przedsiębiorcę będącego powodem ustawa nakłada obowiązek powołania wszystkich twierdzeń i dowodów w pozwie, a w przypadku gdyby przedsiębiorca był pozwanym – w odpowiedzi na pozew.   Sąd będzie zobowiązany pouczyć stronę będącą przedsiębiorcą, o ile nie będzie on zastępowany przez adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej o obowiązku powołania wszystkich dowodów w sposób wskazany powyżej, jak również o konsekwencjach zaniechania tego, określonych w § 4 przepisu. Pouczenia udziela się powodowi niezwłocznie po wniesieniu pozwu, a pozwanemu - wraz z doręczeniem odpisu pozwu.  Wskazać przy tym należy, że doręczając pouczenie przedsiębiorcy przewodniczący wezwie go do tego, aby w wyznaczonym terminie, nie krótszym niż tydzień powołał wszystkie twierdzenia i dowody.   Zgodnie z przepisami powyższego działu twierdzenia i dowody powołane z naruszeniem wyżej wskazanych terminów podlegają pominięciu, chyba że strona będąca przedsiębiorcą uprawdopodobni, że ich powołanie nie było możliwe albo że potrzeba ich powołania wynikła później. W takim przypadku dalsze twierdzenia i dowody na ich poparcie powinny być powołane w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym ich powołanie stało się możliwe lub wynikła potrzeba ich powołania.   Zgodnie z przepisami ustawy, jeżeli strona będąca przedsiębiorcą przed wytoczeniem powództwa zaniecha próby dobrowolnego rozwiązania sporu, uchyli się od udziału w niej lub uczestniczy w niej w złej wierze i przez to przyczyni się do zbędnego wytoczenia powództwa lub wadliwego określenia przedmiotu sprawy, niezależnie od wyniku sprawy sąd będzie mógł obciążyć tą stronę kosztami procesu w całości lub części, a w uzasadnionych przypadkach nawet podwyższyć je, jednak nie więcej niż dwukrotnie.   Zmiany wprowadzono również w postępowaniu uproszczonym, a w którym m.in. podwyższono próg, do którego uzasadnienie wyroku ogranicza się  do wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku wraz z przytoczeniem przepisów prawa, z kwoty 1 000 zł do kwoty 4 000 zł. Zmieniono również art. 505¹⁰ § 1 k.p.c. w ten sposób, że wprowadzono zapis zgodnie, z którym zażalenia na postanowienia sądu pierwszej instancji rozpoznaje sąd drugiej instancji w składzie jednego sędziego.   W postępowaniu egzekucyjnym, doprecyzowano w art. 766¹ § 1 k.p.c., że postanowienie wydane na posiedzeniu niejawnym sąd będzie uzasadniał z urzędu i doręczał stronie wraz z uzasadnieniem, wówczas gdy stronie będzie przysługiwał środek zaskarżenia, chyba, że przepisy ustawy będą stanowiły inaczej.   Wprowadzono również zmiany w zażaleniach na postanowienia sądów wydawanych w postępowaniu egzekucyjnym. Wśród nich wskazać należy, na tą, która przewiduje, że niektóre kategorie zażaleń będą rozpatrywane przez sąd okręgowy. Do zażaleń tych ustawodawca zaliczył, zażalenie na postanowienie, którego przedmiotem są czynności w sprawach wymienionych w art. 759 § 1¹ pkt. 4-6 k.p.c., zażalenie na postanowienie wydane w wyniku rozpoznania zarzutów przeciwko planowi podziału sumy uzyskanej z egzekucji z nieruchomości, zażalenie na postanowienie wydane na podstawie art. 1037 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy rozpoznaje je w składzie jednego sędziego. W sytuacji, w której   Wprowadzono również zmianę do art. 770 § 3 k.p.c. zgodnie, z którym jeżeli w sprawie zachodzi konieczność sporządzenia planu podziału sumy uzyskanej z egzekucji, komornik ustala koszty egzekucji przed przystąpieniem do sporządzenia planu podziału, za wyjątkiem planu podziału, do którego stosuje się art. 1029 k.p.c.   Zmiany wprowadzono również w art. 782¹ § 1 pkt. 2) k.p.c. Zgodnie z nimi sąd nadając klauzulę wykonalności nie będzie badał przedawnienia odsetek wymagalnych po powstaniu tytułu egzekucyjnego.   Znowelizowano także art. 801 § 4 k.p.c., zgodnie z którym, w sytuacji, w której pomimo skierowania egzekucji do oznaczonych przez wierzyciela składników majątku dłużnika lub podjęcia czynności przewidzianych w § 1 pkt 1 oraz odebrania od dłużnika wykazu majątku komornik sądowy nie zdoła ustalić majątku dłużnika pozwalającego nawet na zaspokojenie kosztów egzekucyjnych, komornik będzie mógł a nie będzie zobowiązany do wysłuchania wierzyciela w sposób przewidziany w art. 827 § 1. Tak jak dotychczas, w takim przypadku warunkiem żądania przez wierzyciela dalszego prowadzenia egzekucji będzie zlecenie komornikowi poszukiwania majątku dłużnika.   Zgodnie ze znowelizowanym brzmieniem art. 804 § 2 k.p.c. jeżeli z treści tytułu wykonawczego będzie wynikało, że termin przedawnienia dochodzonego roszczenia upłynął, a wierzyciel nie przedłoży dokumentu, o którym mowa w art. 797 § 11, organ egzekucyjny odmówi wszczęcia egzekucji bez wzywania wierzyciela do uzupełnienia braków wniosku. Ustawodawca postanowił, że powyższe nie będzie dotyczyło przedawnienia odsetek wymagalnych po powstaniu tytułu wykonawczego. Na postanowienie sądu będzie przysługiwało zażalenie.   W przypadku jednostek organizacyjnych, braki w składzie organów, nie będą stanowiły zgodnie z art. 818¹ k.p.c. dodanym nowelizacją, podstawy do zawieszenia postępowania. Informację o brakach uniemożliwiających działanie dłużnika komornik przekaże wraz z aktami sprawy sądowi, który z urzędu ustanowi kuratora, jeżeli będzie to konieczne dla ochrony interesów dłużnika, a majątek dłużnika wystarczy na pokrycie kosztów z tym związanych. W razie potrzeby, komornik wstrzyma się z czynnościami do momentu podjęcia decyzji w przedmiocie ustanowienia kuratora. Doręczenie pisma kuratorowi dokonane w ciągu dwóch tygodni od dnia otrzymania przez organ egzekucyjny informacji o uzupełnieniu braków w zakresie organów jednostki organizacyjnej będącej dłużnikiem będzie skuteczne wobec dłużnika. W razie wystąpienia potrzeby ponownego ustanowienia kuratora w tej samej sprawie z przyczyn, o których mowa w § 1, sąd w miarę możliwości wyznaczy na kuratora tę samą osobę, co poprzednio. Koszty ustanowienia kuratora będą obciążały dłużnika i będą zwracane sądowi po ich wyegzekwowaniu, z pierwszeństwem przed wszystkimi innymi należnościami.   Istotną zmianę wprowadzono do art. 820 k.p.c. dotyczącego zawieszenia postępowania egzekucyjnego. Organ nie będzie musiał zawiesić postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela, w sytuacji, w której wniosek wierzyciela o zawieszenie postępowania będzie zmierzał jedynie do przedłużenia postępowania. Nadto, zawieszenie egzekucji nie będzie stało na przeszkodzie jego umorzeniu, jeżeli w tym czasie ujawnią się okoliczności, o których mowa w art. 824 § 1 k.p.c.   Zmiana nastąpi również w art. 825 pkt. 1¹ k.p.c. Zgodnie z jego znowelizowanym brzmieniem organ egzekucyjny umorzy postępowanie w całości lub w części na wniosek dłużnika, jeżeli przed dniem złożenia wniosku o wszczęcie egzekucji roszczenie objęte tytułem wykonawczym uległo przedawnieniu, a wierzyciel nie wykaże, przy czym wykazanie będzie musiało nastąpić dokumentem urzędowym lub prywatnym, że przed datą przedawnienia nastąpiło zdarzenie, wskutek którego bieg terminu przedawnienia został przerwany.   Zmiany wprowadzono również do art. 930 k.p.c. Zgodnie z jego nową treścią rozporządzenie nieruchomością po jej zajęciu nie będzie miało wpływu na dalsze postępowanie, a kolejni wierzyciele dłużnika będą mogli przyłączyć się do prowadzonej egzekucji. Nabywca będzie mógł, tak jak dotychczas, uczestniczyć w postępowaniu w charakterze dłużnika, a czynności egzekucyjne będą ważne tak w stosunku do dłużnika, jak i w stosunku do nabywcy. Zgodnie z dodanym § 1¹ tego przepisu zajęcie nieruchomości, o której mowa w § 1, przez wierzycieli nabywcy będzie dopuszczalne. Postępowanie prowadzone przez wierzyciela nabywcy podlegało będzie jednak zawieszeniu na czas trwania postępowania egzekucyjnego wszczętego wcześniej przeciwko dłużnikowi będącemu zbywcą nieruchomości. W razie uprawomocnienia się postanowienia o przysądzeniu własności nieruchomości wydanego w postępowaniu prowadzonym przeciwko dłużnikowi będącemu zbywcą nieruchomości, postępowanie prowadzone co do tej samej nieruchomości celem zaspokojenia wierzycieli nabywcy, o którym mowa w § 1, podlegało będzie umorzeniu.   Zmieniono treść art. 948 k.p.c. W znowelizowanym przepisie wskazano, że oszacowania nieruchomości będzie dokonywał komornik sądowy na podstawie operatu szacunkowego sporządzonego przez biegłego uprawnionego do określania wartości nieruchomości. Przy czym możliwe będzie wykorzystanie operatu szacunkowego sporządzonego na potrzeby obrotu rynkowego w okresie roku przed terminem opisu i oszacowania nieruchomości, o ile jego treść będzie odpowiadała wymogom oszacowania nieruchomości w egzekucji z nieruchomości.  Jeżeli wniosek o wszczęcie nowej egzekucji zostanie złożony w terminie trzech lat od daty umorzenia egzekucji, w toku której dokonano opisu i oszacowania nieruchomości, komornik zleci sporządzenie nowego operatu szacunkowego tylko na wniosek wierzyciela lub dłużnika. W toku nowej egzekucji od sporządzenia protokołu opisu i oszacowania można będzie jednak odstąpić wyłącznie w przypadku, jeżeli od dnia przeprowadzenia poprzedniego opisu i oszacowania minął mniej niż rok, a w okresie tym nie zaszły zmiany w stanie nieruchomości.   Zmiany wprowadzono również w przepisach dotyczących wykonania planu podziału. Zgodnie z nimi jeżeli po uprawomocnieniu się planu podziału okaże się, że nie istnieją wierzytelności lub prawa, na poczet których miały przypaść sumy pozostawione na rachunku depozytowym Ministra Finansów ze wstrzymaniem ich wypłaty, sporządzany będzie uzupełniający plan podziału. W uzupełniającym planie podziału uwzględniane będą niezaspokojone wierzytelności osób uczestniczących w prawomocnym planie podziału.   W ustawie o komornikach sądowych w art. 3a dodano ust. 1a, zgodnie, z którym jeżeli z informacji posiadanych przez komornika przed próbą doręczenia będzie wynikało, że podany adres jest nieaktualny, komornik doręczy pismo adresatowi pod znanym mu adresem, o ile będzie właściwy do dokonania doręczenia, albo sporządzi stosownej treści protokół. Zgodnie z ust. 3 przepisu, jeżeli próba doręczenia okaże się bezskuteczna, a zgodnie z ustaleniami komornika adresat zamieszkuje pod podanym adresem, zawiadomienie o możliwości odebrania pisma w kancelarii będzie umieszczane jak dotychczas w oddawczej skrzynce pocztowej lub zgodnie z nowelizacją w drzwiach lub innym odpowiednim miejscu. Komornik sądowy będzie mógł również doręczyć pismo dorosłemu domownikowi adresata. Dotychczas domownika pouczano wyłącznie o możliwości odbioru pisma. Możliwość doręczenia dorosłemu domownikowi będzie wyłączona wówczas, gdy z posiadanych informacji będzie wynikało, że pismo powinno być doręczone do rąk własnych adresata.   W art. 3b ustawy o komornikach sądowych wprowadzono zmianę, która ma na celu uproszczenie postępowania, polegającą na tym, że w przypadku zlecenia komornikowi ustalenia aktualnego adresu zamieszkania adresata komornik będzie mógł również korzystać z informacji posiadanych z urzędu, jeżeli aktualny adres zamieszkania adresata jest mu znany.   Do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej stosowane będą przepisy kodeksu postępowania cywilnego w brzmieniu nadanym ustawą nowelizującą, przy czym zachowają moc czynności dokonane zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego w brzmieniu dotychczasowym.   Przepisy przejściowe przewidują, że art. 17 pkt 4 k.p.c. w brzmieniu nadanym ustawą nowelizującą, będzie stosowany do spraw wszczętych po wejściu w życie ustawy nowelizującej. W sprawach wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy rozpoznawanych przed sądem rejonowym przepis ten znajdzie zastosowanie tylko jeżeli po dniu wejścia w życie ustawy dojdzie do rozszerzenia powództwa lub wytoczenia przez pozwanego powództwa wzajemnego,   Zgodnie z przepisami przejściowymi art. 98 k.p.c., w brzmieniu nadanym ustawą, znajdzie zastosowanie także do kosztów powstałych w trakcie rozpoznawania sprawy przed sądem danej instancji przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej, o ile do dnia wejścia w życie ustawy nie dojdzie do zamknięcia rozprawy przed tym sądem.   Ustawa, za wyjątkiem przepisów dotyczących zmian w ustawie Prawo o ustroju sądów powszechnych, wejdzie w życie po upływie 3 miesięcy od dnia jej ogłoszenia.