W dniu 1 grudnia 2021 roku weszła w życie ustawa z dnia 6 grudnia 2018 roku o Krajowym Rejestrze Zadłużonych, której wprowadzenie służy stosowaniu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/848 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie postępowania upadłościowego.
Zgodnie z ustawą Minister Sprawiedliwości zobowiązany jest do prowadzenia w systemie teleinformatycznym Krajowego Rejestru Zadłużonych, w którym ujawniane są informacje o osobach fizycznych, osobach prawnych oraz jednostkach organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną – wobec których są albo były prowadzone postępowania restrukturyzacyjne, upadłościowe lub wtórne upadłościowe, zakończone prawomocnym orzeczeniem zakazu, o którym mowa w art. 373 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. prawo upadłościowe, postępowanie w przedmiocie orzeczenia o wszczęciu zagranicznego postępowania upadłościowego jak również o wspólnikach osobowych spółek handlowych, którzy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem, jeżeli ogłoszono upadłość spółki, wszczęto wtórne postępowanie upadłościowe wobec spółki lub oddalono wniosek o ogłoszenie upadłości spółki na podstawie art. 13 ust. 1 lub 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe. Ujawnieniu w rejestrze podlegają również informacje o osobach fizycznych, osobach prawnych oraz jednostkach organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną – wobec których umorzono postępowanie egzekucyjne prowadzone przez komornika sądowego lub sąd z uwagi na fakt, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych, albo umorzono postępowanie egzekucyjne prowadzone przez naczelnika urzędu skarbowego albo dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z uwagi na fakt, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne.
Zgodnie z art. 4 ustawy rejestr jest jawny i każdy ma prawo zapoznać się z danymi ujawnionymi w rejestrze oraz danymi objętymi treścią obwieszczeń za pośrednictwem sieci Internet.
Ustawa określa zakres informacji, które podlegają ujawnieniu, wśród których, w stosunku do osób fizycznych, wobec których prowadzone były postępowania restrukturyzacyjne, upadłościowe lub wtórne upadłościowe lub zakończone prawomocnym orzeczeniem zakazu, o którym mowa w art. 373 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. prawo upadłościowe, postępowanie w przedmiocie orzeczenia o wszczęciu zagranicznego postępowania upadłościowego, zaliczając do nich m.in. imię, nazwisko, miejsce zamieszkania, adres, numer PESEL a w przypadku jego braku – inne dane umożliwiające jednoznaczną identyfikację, w szczególności numer paszportu i oznaczenie państwa wystawiającego paszport albo numer karty pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, albo zagraniczny numer identyfikacji lub identyfikacji podatkowej, numer NIP, określenie, czy upadły jest osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej, nazwę sądu prowadzącego postępowanie, imię i nazwisko sędziego-komisarza i zastępcy sędziego –komisarza, sygnaturę sprawy, informację o złożeniu przez dłużnika wniosku restrukturyzacyjnego, wniosku o ogłoszenie upadłości, wniosku o wszczęcie wtórnego postępowania upadłościowego, a także informację o prawomocnym zwrocie, oddaleniu albo odrzuceniu wniosku dłużnika albo umorzeniu postępowania w przedmiocie rozpoznania takiego wniosku oraz informację o zabezpieczeniu majątku dłużnika przez ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowego, tymczasowego zarządcy lub zarządcy przymusowego oraz informację o zakresie i sposobie wykonywania zarządu. Ujawnieniu podlega również informacja o prawomocnym oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości na podstawie art. 13 ust. 1 lub 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe, informacja o zatwierdzeniu warunków sprzedaży w trybie przygotowanej likwidacji oraz uwzględnieniu wniosku o uchylenie lub zmianę postanowienia zatwierdzającego warunki sprzedaży, informacja o ogłoszeniu upadłości, wszczęciu wtórnego postępowania upadłościowego, otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego i jego rodzaju, przy czym w każdym przypadku ogłoszenia upadłości, wszczęcia wtórnego postępowania upadłościowego, otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego oraz zatwierdzenia układu w postępowaniu o zatwierdzenie układu w Rejestrze ujawnia się podstawę jurysdykcji sądu, a jeżeli zastosowanie ma rozporządzenie 2015/848, ujawnia się również, czy postępowanie ma charakter główny czy uboczny. Rejestr zawiera również informacje m.in. o terminie i sposobie zgłaszania wierzytelności, o liście wierzytelności, spisie wierzytelności i spisie wierzytelności spornych oraz zatwierdzeniu, sprostowaniach, uzupełnieniach i zmianach listy wierzytelności, spisu wierzytelności oraz spisu wierzytelności spornych, o składzie i stanie masy upadłości jak również informacje o częściowym i ostatecznym planie podziału funduszów masy upadłości oraz oddzielnym planie podziału sum uzyskanych ze sprzedaży rzeczy i praw obciążonych. Ujawnieniu w rejestrze podlegają również informacje o umorzeniu, zakończeniu lub uchyleniu postępowania upadłościowego, o planie spłaty wierzycieli lub umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, o dacie, miejscu, przedmiocie obrad zgromadzenia wierzycieli oraz sposobie głosowania na zgromadzeniu wierzycieli albo przeprowadzeniu głosowania w innym trybie jak również o przyjęciu układu przez wierzycieli i treści układu czy też jego zatwierdzeniu lub odmowie zatwierdzenia, oraz wreszcie o jego wykonaniu, uchyleniu i wygaśnięciu. Ujawniane są także informacje o zakończeniu i umorzeniu postępowania restrukturyzacyjnego.
W stosunku do osób, wobec których umorzono postępowanie egzekucyjne ze względu na brak możliwości uzyskania sumy wyższej niż koszty lub wydatki egzekucyjne ujawniane są m.in. poza imieniem i nazwiskiem oraz numerem PESEL, data umorzenia postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez komornika lub sąd albo naczelnika urzędu skarbowego albo dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, sygnatura akt sprawy, nazwa sądu lub organu, który wydał orzeczenie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez komornika lub sąd albo naczelnika urzędu skarbowego albo dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, kwota lub suma kwot wierzytelności niewyegzekwowanych w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym przez komornika lub sąd albo naczelnika urzędu skarbowego albo dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz wskazanie tytułu wykonawczego.
Ustawa określa terminy, po których upływie dane zamieszczone w systemie mogą zostać usunięte.
Ustawa wprowadza również zmiany m.in. w ustawie prawo upadłościowe. Wśród zmian tych wskazać należy na następujące. Zgodnie ze znowelizowanym art. 69 tej ustawy ustalenie składu masy upadłości na dzień ogłoszenia upadłości następuje przez sporządzenie w systemie teleinformatycznym obsługującym postępowanie sądowe według wzorca udostępnionego przez Ministra Sprawiedliwości spisu objętych przez syndyka ruchomości, nieruchomości, środków pieniężnych oraz przysługujących upadłemu praw majątkowych, a także przez sporządzenie spisu należności.
Ustawa nakłada obowiązek ujawnienia w rejestrze każdorazowego stanu spisu objętych przez syndyka ruchomości, nieruchomości, środków pieniężnych oraz przysługujących upadłemu praw majątkowych.
Zgodnie ze znowelizowanym brzmieniem art. 216a ustawy prawo upadłościowe w postępowaniu upadłościowym pisma procesowe oraz dokumenty, z wyłączeniem pism i dokumentów, o których mowa w art. 216ab, mogą być wnoszone wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe z wykorzystaniem udostępnianych w systemie formularzy elektronicznych określonych przez Ministra Sprawiedliwości. Pisma oraz dokumenty niewniesione za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe nie wywołują skutków prawnych, jakie ustawa wiąże z wniesieniem pisma albo dokumentu do sądu, o czym sąd albo sędzia-komisarz poucza wnoszącego pismo albo dokument.
Pisma procesowe oraz dokumenty wniesione za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe są opatrywane kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym, podpisem osobistym albo uwierzytelniane w sposób zapewniający możliwość potwierdzenia pochodzenia i integralność weryfikowanych danych w postaci elektronicznej, dostępny w systemie teleinformatycznym obsługującym postępowanie sądowe.
Do pisma procesowego wnoszonego za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe dołączane są załączniki w postaci elektronicznej.
W sytuacji, kiedy załączane dokumenty zostały sporządzone w postaci papierowej, do pisma dołącza się poświadczone elektronicznie odpis dokumentów lub elektroniczne kopie dokumentów.
W przypadku przedłożenia elektronicznej kopii dokumentów, które zostały sporządzone w postaci papierowej, w terminie 3 dni od dnia wniesienia pisma trzeba złożyć oryginał dokumentu albo jego odpisu poświadczonego za zgodność z oryginałem zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego. Przepis art. 130 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego znajduje zastosowanie odpowiednio.
Zgodnie z dodanymi ustępami 305 art. 216a ustawy prawo upadłościowe w każdym piśmie procesowym niezbędne jest wskazanie imienia i nazwiska wnoszącego pismo albo jego nazwy oraz numeru PESEL albo numeru w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku ich braku – innych danych umożliwiających jednoznaczną identyfikację wnoszącego pismo oraz firmę, pod którą działa wnoszący pismo będący przedsiębiorcą, miejsce zamieszkania albo siedzibę, adres oraz NIP, jeżeli wnoszący pismo ma taki numer. W piśmie procesowym trzeba wskazać również numer telefonu do kontaktu oraz adres poczty elektronicznej.
Zgodnie ze znowelizowanym art. 219 ustawy prawo upadłościowe orzeczenia sądu, sędziego-komisarza, referendarza sądowego i przewodniczącego w chwili ich wydania są utrwalane wyłącznie w systemie teleinformatycznym obsługującym postępowanie sądowe z wykorzystaniem wzorców udostępnionych w systemie teleinformatycznym obsługującym postępowanie sądowe i opatrywane kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Jednocześnie zamieszczana jest informacja o terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia albo informację o tym, że środek zaskarżenia nie przysługuje. Uczestnicy postępowania mają dostęp do akt postępowania za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe.
Ustawa wprowadza również zmiany w art. 220 ustawy prawo upadłościowe w zakresie doręczeń, wskazując, że pisma oraz postanowienia wydane na posiedzeniu niejawnym, są doręczane za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe. Przepis art. 1311 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego znajduje zastosowanie odpowiednio. Powyższy sposób doręczenia nie znajduje zastosowania w stosunku do pierwszego doręczenia dokonywanego osobie fizycznej, osobie prawnej oraz jednostce organizacyjnej niebędącej osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, jeżeli nie wniosła w sprawie żadnego pisma.
Zgodnie z ust. 6 art. 220 ustawy Prawo upadłościowe pisma oraz postanowienia wydane na posiedzeniu niejawnym, skierowane do osoby albo jednostki, która nie ma założonego konta w systemie teleinformatycznym obsługującym postępowanie sądowe, są pozostawiane w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia, o czym sąd poucza przy pierwszym doręczeniu.
Zmiany obejmują również art. 228 ustawy Prawo upadłościowe dotyczący dostępu do akt postępowania upadłościowego. Zgodnie ze znowelizowanym ust. 1 akta są udostępniane za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe. Pobrane samodzielnie wydruki komputerowe orzeczeń, pism i dokumentów utrwalonych w systemie teleinformatycznym obsługującym postępowanie sądowe mają moc urzędowo poświadczonych odpisów oraz wyciągów, jeżeli będą miały cechy umożliwiające ich weryfikację z danymi zawartymi w systemie teleinformatycznym obsługującym postępowanie sądowe.
Uchylony został art. 241 ustawy prawo upadłościowe, zgodnie z którym jeżeli zgłoszenie wierzytelności nie odpowiada warunkom formalnym pisma procesowego lub wymaganiom określonym w art. 239 i art. 240 lub wierzyciel w terminie wyznaczonym przez syndyka nie wpłacił zryczałtowanych kosztów, o których mowa w art. 235 ust. 1, stosuje się odpowiednio przepis art. 130 Kodeksu postępowania cywilnego oraz art. 242 zgodnie, z którym jeżeli zgłoszenia wierzytelności dokonuje wierzyciel reprezentowany przez pełnomocnika procesowego, którym jest adwokat lub radca prawny, lub osoba posiadająca licencję doradcy restrukturyzacyjnego, zgłoszenie wierzytelności nieodpowiadające wymaganiom określonym w art. 239 i art. 240 lub zawierające inne braki uniemożliwiające nadanie zgłoszeniu biegu podlega zwrotowi bez wzywania do jego uzupełnienia.
Zmiany obejmują również ustawę prawo restrukturyzacyjne. Wśród najważniejszych zmian należy wskazać na następujące. Zgodnie z art. 196a- d ustawy prawo restrukturyzacyjne dodanymi ustawą w postępowaniu restrukturyzacyjnym pisma procesowe oraz dokumenty, z wyłączeniem pism i dokumentów, o których mowa w art. 196c, wnoszone są wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe z wykorzystaniem udostępnianych w systemie formularzy elektronicznych określonych przez Ministra Sprawiedliwości. Pisma oraz dokumenty niewniesione za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe nie wywołują skutków prawnych, jakie ustawa wiąże z wniesieniem pisma albo dokumentu do sądu, o czym sąd albo sędzia-komisarz będzie ma obowiązek pouczyć wnoszącego pismo albo dokument. Dodatkowo wskazać trzeba, że pisma procesowe oraz dokumenty wniesione za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe muszą zostać opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym, podpisem osobistym albo uwierzytelnione w sposób zapewniający możliwość potwierdzenia pochodzenia i integralność weryfikowanych danych w postaci elektronicznej, dostępny w systemie teleinformatycznym obsługującym postępowanie sądowe.
Do pisma procesowego wnoszonego za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe załączniki dołącza są w postaci elektronicznej, a jeżeli załączane dokumenty zostały sporządzone w postaci papierowej, do pisma dołączane są, analogicznie jak w postępowaniu upadłościowym, poświadczone elektronicznie odpisy dokumentów i elektroniczne kopie dokumentów. Analogicznie jak w przypadku postępowania upadłościowego również w tym postępowaniu oryginał dokumentu albo jego odpis poświadczony za zgodność z oryginałem zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego trzeba złożyć w sądzie restrukturyzacyjnym bez wezwania w terminie 3 dni od dnia wniesienia pisma. Przepis art. 130 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego znajdzie zastosowanie odpowiednio.
W każdym piśmie procesowym niezbędne jest wskazanie imienia i nazwiska wnoszącego pismo albo jego nazwę oraz numer PESEL albo numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku ich braku – inne dane umożliwiające jego jednoznaczną identyfikację oraz firmę, pod którą działa wnoszący pismo będący przedsiębiorcą, miejsce zamieszkania albo siedzibę, adres oraz NIP, jeżeli wnoszący pismo ma taki numer. Wskazać również można numer telefonu do kontaktu oraz adres poczty elektronicznej.
Ustawodawca przewidział dla postępowania restrukturyzacyjnego analogiczny jak w postępowaniu upadłościowym sposób doręczenia korespondencji tj. za pośrednictwem portalu obsługującego postępowanie sądowe, wraz ze wszelkimi konsekwencjami niezałożenia konta.
Zgodnie z przepisami przejściowymi akta spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy prowadzone są w postaci papierowej. Akta te nie podlegają przetworzeniu na akta prowadzone w systemie teleinformatycznym obsługującym postępowanie sądowe.
Ustawa z pewnymi wyjątkami weszła w życie z dniem 1 grudnia 2021 r.